Užice

Do Užica, koje je od Beograda udaljeno 187 kilometara, može se doći magistralnim putem, kao i železničkom prugom koja ide do Bara. Grad na reci Đetinji smešten je u uskoj dolini, stešnjenoj sa svih strana šumovitim brdima i visokim stenama. Urbani deo mesta stalno se širi, a kako nema gde, naselja se penju uz strme padine, pretvarajući neke od ulica u prave serpentine, dok se neka od predgrađa nalaze brdima potpuno izdvojena od centra. Istorija grada seže još od rimskog doba, a gradska hronika navodi da su prva redovna osnovna škola i prva gimnazija u Užicu počele da rade 1839, pošta 1841, bolnica i čitalište 1853. godine. Godine 1866. Užice se i zvanično svrstava među varoši u Srbiji. Na početku Drugog svetskog rata bilo je sedište slobodne teritorije, takozvane Užičke republike. Pod kontrolom partizana grad je bio 67 dana, a potom je zauzet, uz surovu odmazdu. Užice je, zbog toga, već 1946. promenilo naziv u Titovo Užice, koji je zadržan do 1992. Spomenik na Kadinjači, 14 kilometara od Užica, visoravan je koju obeležava spomenik izginulom partizanskom bataljonu, posle gubitka slobodne teritorije Užičke republike. Svakako najprimamljiviji spomenik u mestu je Užička tvrđava. Njeni ostaci nalaze se zapadno od centra grada na visokoj steni pod kojom Đetinja pravi okuku u obliku slova S. Ispod Starog grada, u slikovitom okruženju i sa divnim, malim vodopadom nalazi se i minijaturna stara hidrocentrala iz 1900. Druga je u svetu na kojoj je primenjen Teslin princip polifaznih struja. Danas stare mašine ponovo rade, ali u okviru Muzeja tehnike. Inače na reci Đetinji, u samom centru, ispod Starog grada, nalazi se plaža jedinstvene lepote koje je omiljeno kupalište Užičana. Tradicionalno, svake godine, na Đetinji se organizuje i takmičenje u skokovima u vodu sa Starog železničkog mosta. Glavni gradski trg nastao je planskom gradnjom posle Drugog svetskog rata. Na njemu su Narodno pozorište i Narodna biblioteka, dok se na trgu Svetog Save nalazi Saborna crkva Svetog Đorđa, sagrađena polovinom 19. veka. Nedaleko od grada, u selu Karan, nalazi se Bela crkva. Sagrađena je 1337. i pripada Raškoj školi. U njoj se nalaze očuvani portreti ktitora Brajana s porodicom, cara Dušana i carice Jelene. Blizu magistrale Beograd–Užice i pruge za Bar, u selu Potpeć, nalazi se i najznačajnija pećina zapadne Srbije – Potpećka pećina. Ulaz joj je visok 50 metara, a osvetljena je 555 metara. Bogata je retkim oblicima pećinskog nakita. Sevojno je prepoznatljivo i po crkvi brvnari, dok je etno-park Terzića avlija poznat kroz očuvanje tradicije i folklora ovog kraja. Čuveni Tarabići živeli su u selu Kremna, između Tare i Zlatibora. Oni su zaslužni za postojanje i danas vrlo atraktivnog Kremanskog proročanstva. Inače, selo Kremna je početkom 20. veka proglašeno za vazdušnu banju. Nedaleko od sela Kremna je i Mokra gora, čuvena po Šarganskoj osmici i Drvengradu. Šarganska osmica je najatraktivnija turističko–muzejska železnica u Evropi. Visinska razlika od 300 metara, od Šargana do Mokre gore, rešena je pružnom petljom u vidu broja osam, i njom saobraća voz "Ćira". Drvengrad je filmsko etno-selo na Mokroj gori. Izgradio ga je reditelj Emir Kusturica na brdu Mećavnik. Mećavnik nadvisuje selo Mokra gora i visinski je na istom nivou sa železničkom stanicom Jatare, kroz koju prolazi uska pruga. Drvengrad je neobično etno-selo u gradskom stilu. Na jednom kraju ima ulaznu kapiju, a na drugom malu drvenu crkvu. Crkva je građena po ugledu na ruske i posvećena je Svetom Savi. U centralnom delu sela je trg, popločan drvenom kockom i sečenim drvenim pragovima. Opkoljen je brvnarama, koje su autentične i prenete iz tog kraja Srbije i Bosne. Drvengrad ima galeriju slika, biblioteku, bioskop...Zavičajne dane, posećuju i brojni turisti iz zemlje i inostranstva. Inače, sve što je ovde jeste Park prirode Šargan – Mokra Gora.