Opis:
Grad Knjaževac nastao je na ušću Svrljiškog i Trgoviškog Timoka, reka koje ovde zajedno formiraju Beli Timok. Na putu je Niš–Zaječar, od Zaječara udaljen 40 km, dok ga od Beograda deli 173 km.
Istraživanja kažu da je ovde postojalo rimsko naselje koje se zvalo Timacum Maius (Veliki Timok), dok se prvi put pod imenom Gurgusovac pominje u 17. veku. U tadašnjoj Srbiji za ovo mesto čulo se zbog Gurgusovačke kule, koju je knez Aleksandar Karađorđević koristio kao zatvor za političke krivce. Kada je 1859. Aleksandar Karađorđević pobegao, knjaz Miloš naredio je da se kula, kao simbol prethodne vlasti, spali. U znak zahvalnosti knjazu, Gurgusovčani su svoje mesto preimenovali u Knjaževac.
Stari deo ove varoši, poznat i kao "Cigan mala", danas je prepun modernih zanatlijskih i trgovačkih radnji, ali je sačuvana autentična arhitektura i duh starih vremena. Kameni most u Knjaževcu sagrađen je 1913. i predstavlja jedan od simbola grada. Most sa starom čaršijom u pozadini i drvoredom kestena u neposrednoj blizini čest je motiv ljubitelja fotografije. Centar grada leži na obalama Svrljiškog Timoka. Ulica Ace Stanojevića gleda na reku i vrlo je slikovita sa svojim raznobojnim kućama i oblicima mostova koji je krase. Paralelna sa njom je Nemanjina ulica gde se danas nalazi Muzej grada, koji je smešten u kući Ace Stanojevića, jednog od vođa Timočke bune. Posebna zanimljivost ovog zdanja je u tome što je u potpunosti sačuvan enterijer gradskog doma s kraja 19. veka. Na drugoj strani reke je Zavičajni muzej, koji se nalazi u raskošnoj i velikoj kući porodice Sibinović, podignutoj 1906. Iz centra se vidi i čuvena Džervin vila, prelepa kuća koja je bila u vlasništvu Đoke Cvetkovića. Sagrađena je po uzoru na vile iz banje u Češkoj.
Džervinovo brdo je, inače, lokacija najstarijih vinograda u ovom kraju. Knjaževački vinogradari koji, pored drugih, gaje i autohtone sorte – prokupac, vranac i plovdinu, inicijatori su Sajma pršute, vina i sira, koji postaje tradicionalan. U Knjaževcu se svakog maja organizuje i Sajam vina.
Na 15 km južno od Knjaževca leži selo Donja Kamenica i u njemu crkva koju je početkom 14. veka podigao bugarski velikoposednik Mihailo. Crkva sa zapadne strane ima dva neobična šiljata tornja koji zaklanjaju pogled na kupolu iza njih. Živopis ovog objekta je vrlo vredan. Posebno se ističu kompozicije ktitora sa porodicom i predstava svetih radnika zagrljenih na konjima.
Dva kilometra dalje je Gornja Kamenica, sa istoimenim manastirom, zadužbinom despota Lazara, sina Đurđa Brankovića. Jednostavna crkvica nikada nije oslikana.
U selu Ravna, osam kilometara od Knjaževca, nalazi se arheološki lokalitet iz rimskog doba – Timacum Minus. U obližnjem lapidarijumu sakupljeni su otkopani nadgrobni spomenici, a sačuvane stare kuće pretvorene su u etnografsku celinu. Ovde je i mali Muzej vina, ali i zbirka starih dvopredenih vunenih čarapa. Inače, sela u dolini Timoka tipična su po preplitanju etnomotiva i tradicije.
U okolini Knjaževca čuvene su i dve banje – Rgoška Banja i Bazen Banjica. Vode sa njihovih izvora spadaju u tople, a prateći sadržaji daju mogućnost za razne sportske aktivnosti.
Tupižnica se nalazi u okolini Knjaževca i jedna je od najviših tačaka u samoj blizini grada. Meštani je rado koriste kao izletište, a s obzirom da je i bogato lovište, lovci rado posećuju ovaj kraj.
Na 35 kilometara od Knjaževca u selu Balta Berilovac, svakog maja održava se "Molitva pod Midžorom", na kojoj se mogu videti razni rituali i običaji ovog kraja. U ovom selu nalazi se i vrlo zanimljiva stara vodenica potočara. Knjaževac je poznat i po sjajnoj narodnoj tehnologiji pripreme sira, koji je proslavio ovu oblast i van granica zemlje.