Topola

Varošica Topola udaljena je od Beograda oko 80 kilometara. Okružena je Smederevskom Palankom, Račom, Kragujevcem, Gornjim Milanovcem, Aranđelovcem i Mladenovcem. Pod danas poznatim imenom proslavio ju je Karađorđe Petrović koji je izabrao Topolu za središte od Turaka oslobođenog dela Srbije. Da je za vreme Prvog srpskog ustanka 1804. bila političko i administrativno sedište Srbije vidi se i danas na svakom koraku ovog malog mesta. Istina, 1877. godine, u vreme dinastije Obrenovića, srušen je utvrđeni grad koji je Karađorđe, koji je rođen u okolini, sagradio ovde šezdesetak godina ranije. Danas se u Topoli, kao ostaci Karađorđevog grada, može prepoznati Konak sa kulom koja je pretvorena u muzej Voždovih ličnih stvari i oružja iz njegovog vremena. Tu je i crkva Presvete Bogorodice, poznatija kao Karađorđeva crkva. Ova građevina izuzetno je skladna i rustična. Unutrašnjost joj je bogato oslikana, a ikonostas je u duborezu. U prostoru u kome dominira spomenik Karađorđu i danas se može prisustvovati bogosluženju. Park šuma Oplenac, do koga se iz centra Topole može doći i pešice, mesto je u kome će ljubitelji zelenila uživati. Sa svojim visokim borovima, starim hrastovima, jasenom, lipom i Pančićevom omorikom pod zaštitom je države. Mauzolej porodice Karađorđević, crkva Svetog Đorđa na vrhu Oplenca, iznad Topole, dominira ovim delom Šumadije. Velika petokupolna crkva centralne osnove, obložena je belim venčačkim mermerom, a unutrašnjost je prekrivena mozaicima (40 miliona kockica u 15.000 nijansi). Ovde su i kopije najlepših fresaka iz 60 srpskih manastira, 725 kompozicija sa 1500 figura. Gradnja je trajala godinama, ali zato ova građevina predstavlja svojevrsnu antologiju srpskog srednjovekovnog freskoslikarstva. U centralnom delu crkve nalaze se grobnice Karađorđa i kralja Petra Prvog (1903–1921), po čijoj želji i zamisli je crkva i sagrađena. U kripti su i grobnice 22 člana dinastije. Tu počivaju još dva vladara – Knez Aleksandar i Kralj Aleksandar Prvi. U sam kompleks Oplenca ulazi se kroz specifičnu stražaru, tipičnu zgradu šumadijskog stila. Letnja kuća Karađorđevića (Petrova kuća) na Oplencu danas je muzej – galerija sa postavkama vezanim za život ove dinastije. Odmah do ovog muzeja nalaze se i Vila kralja Aleksandra, kao i Vila kraljice Marije. Ovaj kraj prosto je sinonim za dobro grožđe i vino. Stari dokumenti iz državnih arhiva, takođe kažu da su u vreme kneza Miloša vinogradi ovog kraja rađali tako dobro da nije bilo mesta da se smesti toliko grožđa. Grožđe i vino su i danas simbol svakog sela u ovoj oblasti. Zato ovaj kraj nazivaju i "Prestonicom srpskih čokota". Kraljev podrum u Topoli ima dva sprata pod zemljom, sa stalnom temperaturom od osam stepeni. Tu se čuva 99 bačvi vina, od kojih svaka ima 4000 litara. Selu Vinča, a i bregu u nastavku Oplenca, stari Rimljani su i ime dali po vinu – Vincea. Svakog oktobra u Topoli se organizuje tradicionalna Oplenačka berba, trodnevna manifestacija posvećena berbi grožđa i vinu. Topolini bregovi prebogati su i drugim voćem, lekovitim biljem i raznim vrstama jestivih gljiva. U Lipovcu, kod seoske škole, čuva se jedan od najstarijih hrastova u Šumadiji. Obim mu je 5,5 metara, a njegovo postojanje inspirisalo je i slikare da baš u ovom mestu, pored starog hrasta, organizuju tradicionalnu Lipovačku slikarsku koloniju. S druge strane, selo Ovsište, gde je rođen srpski pisac Radoje Domanović, danas okuplja najvažnije srpske satiričare.