Pivnice

Ekonomija seoskog gazdinstva Negotinske krajine zasnovana na vinogorju uslovila je u prošlosti njegovu organizaciju kao razuđenu celinu. Pored mesta stanovanja podignuta su naselja sezonskog ili privremenog karaktera. Ova vinogradarska naselja su nastala zbog toga što su kuće bile skromnije, bez dovoljno prostora za skladištenje vina, a njegovo čuvanje u udaljenim podrumima je bilo lakše ako su podrumi na okupu. Pimnice, kao specifična naselja u kojima jedino obitava vino, nastaju od 17. veka pa sve do prvih decenija 20. veka, mada ima nagoveštaja da su nastajale i ranije. Ovakva naselja građena su od prirodnog tesanog kamena i drveta, odnosno brvana i posedovala su sve putne prilaze, kao i uske ulice između kuća. U samim pimnicama postoji podrum ukopan do dubine od 1 m, da bi se mogla održavati konstantna temperatura vazduha. U njima se skladišti od 5000 do 6000 litara vina. Takođe, ovde postoje i delovi za odlaganje alata, vinskih sudova i sl. Tokom poseta turista ovim veoma interesantnim lokalitetima, moguća je degustacija i kupovina vina. Prvi pouzdani pomen negotinskih pivnica potiče iz polovine 19. veka i označava ih kao sela bez odžaka, odnosno kao nenaseljena staništa. Krajem 19. i od prve polovine 20. veka, u vreme berbe i proizvodnje vina, imale su veći značaj i od samog sela. Govorilo se da je pivnica za selo ono što je čaršija za grad. Posebne izražajnosti i lepote su kamenom građene pimnice Rajca i Rogljeva, kao i štubičke pimnice. Rajačke pivnice nalaze se nedaleko od istoimenog sela, na brežuljku pored Timoka. Formirane su kao zbijena grupacija 270 pivnica oko centralnog trga sa česmom. Od trga se prostiru krivudave ulice sa manjim trgovima. Pivnice su građene od kamena, pokrivene ćeramidom i delimično su ukopane. Imaju dva naspramna ulaza na dva nivoa ili prozorom tamo gde nema drugih vrata, kroz koji se postavlja drveni oluk, "gurma", za sipanje grožđa u kacu. Najstarije podrume, kao i obližnje nadgrobne spomenike, klesali su majstori sa juga, od kojih je jedan potpisan kao "majstor Kosta iz Maćedonije". Pivnice sela Rogljevo obuhvata oko 150 pimnica. Većina je podignuta u 19. veku, mada se smatra da ih je, kao i u drugim mestima, bilo i u 18. veku. Kao spontano nastalo naselje formirano od nepravilnih uličica, središnjim platoom sa zapisom i natkrivenim bunarom kao kulturnim i zbornim mestom, rogljevske pivnice poseduju sve odluke ruralne celine. Do Drugog svetskog rata tu su bile dve pekare i tri mesare, od kojih je jedna radila dok je u selu nije ni bilo. Štubičke pivnice su nedaleko od manastira Bukovo, 5 km od Negotina, a 15 km od istoimenog sela. One su, osim svoje osnovne namene, služile svojim vlasnicima i kao konačište kada bi pazarnim danom krenuli u Negotin. Bilo je oko 400 pivnica, neke su bile u vlasništvu meštana iz drugih sela, a očuvano ih je svega 39. Pronađeni su ostaci kafane i mesare što govori o njihovom značaju. Za razliku od pimnica u Rajcu i Rogljevu, štubičke pivnice su sagrađenje kao prizemne drvene zgrade sa tremom, koje nisu očuvane i spratne, u kojih su podrumi zidani lomljenim kamenom, a spratni, stambeni deo od čatme sa krovom od čeramide. Ove druge pimnice prvobitno su podizali Crnotravci, a potom i lokalni majstori. U Negotinu postoji duga tradicija gajenja vinove loze i spravljanja vina. Gajila se još i u rimsko doba, a na značaju dobija tokom 19. veka, kada većinu vinograda u Evropi zahvata filoksera. Krajinska vinova loza je bila zaštićena, zato što je bila gajena na živom pesku. Od tada se intenzivira izvoz ovog vina u sve evropske države, te je tako 1921. u Londonu ovo vino dobilo zlatnu medalju.